وجه تسمیه : ۱- بنیان گذاری شهر توسط بیژن از اسطوره های شاهنامه. ۲- مرکب از دو جزء «بیر» در پارسی باستان به معنای رعد و برق، صاعقه و طوفان و «جند» که معرّب «کند» است به زبان سغدی به معنی مکان و شهر.

نام قدیم : بیرکند، برجند، برجن، برکن و بیرگند

سوغات : زعفران، عناب، زرشک، توت، بادام، انگور، انجیر، انار، قالی و قالیچه، گلیم، جاجیم، نمد، حصیر و پارچه بافی

شهرت : معروف به شهر کاج‌ها

گویش محلی : گویش بیرجندی از گویش‌های فارسی نو است که نسبت به فارسی معیار (زبان رسمی و فارسی رایج در ایران) کمتر دچار تغییر شده‌ است.

مشاهیر : حکیم نزاری قهستانی، نظام الدین عبدالعلی بیرجندی، کاظم معتمدنژاد، محمد ابراهیم آیتی، محمد حسن گنجی، پهلوان غلامحسین قمری و ...

آب و هوا : نیمه بیابانی، دارای زمستان سرد و تابستان خشک و گرم و کم بارش.

جاذبه ها : باغ اکبریه، باغ رحیم آباد، ارگ کلاه فرنگی، قلعه بیرجند، مدرسه شوکتیه، آبشار چهارده، بند دره، بند عمر شاه، بند النگ، باغ شوکت آباد، آرامگاه نکیم نزاری، آب انبارها، قلعه بصیران، باغ منظریه (کنسولگری انگلیس)

نکات مهم : ۱- مرکز استان خراسان جنوبی ۲- بنا به روایتی در اواخر حکومت ساسانیان، توسط زرتشتیان یزدی و کرمانی به عنوان منزلگاهی در مسیر عبور از کویر به سمت شمال خراسان بزرگ و ماوراءالنهر بنا شده‌است. ۳- نخستین شهر دارای سازمان آبرسانی در ایران. ۴- مدرسه شوکتیه بیرجند سومین مدرسه آموزش به سبک نوین بعد از دارالفنون تهران و رشدیه تبریز. ۵- ساخت سومین فرودگاه کشور (۱۳۱۲) پس از فرودگاه قلعه‌ مرغی و بوشهر. ۶- این شهر در قدیم الایام چند بار به علت زلزله ویران شده‌است.